Cytaty

„Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat.”

„Dziecko ma prawo do poważnego traktowania jego spraw, do sprawiedliwego ich rozważania.”

„Dzieci! – dumne miejcie zamiary, górne miejcie marzenia i dążcie do sławy. Coś z tego zawsze się stanie.”

„Dzieci nie są głupsze od dorosłych, tylko mają mniej doświadczenia.”

 „Dzieci – to przyszli ludzie. Więc dopiero będą, więc jakby ich jeszcze nie było. A przecież jesteśmy: żyjemy, czujemy, cierpimy.”

„Nie ma dzieci – są ludzie; ale o innej skali pojęć, innym zasobie doświadczenia, innych popędach, innej grze uczuć.”

„Bez pogodnego, pełnego dziecięctwa całe życie jest kalekie.”
 
O dzieciach i dorosłych

„Pomóżmy dzieciom, by każdy z nich stał się tym, kim stać się może.”

„Dziecko chce być dobre. Jeśli nie umie – naucz. Jeśli nie wie – wytłumacz. Jeśli nie może – pomóż.”.

„Powiedz dziecku, że jest dobre, że umie, że potrafi.”

„Pozwól dzieciom błądzić i radośnie dążyć do poprawy.”

„Dziecko jest małe, lekkie, mniej go jest. Musimy pochylić się, zniżyć się ku niemu.”

„Przede wszystkim należy uczyć dziecko patrzeć, rozumować i kochać, dopiero potem uczy się je czytać; należy nauczyć młodzieńca chcieć i móc działać, a nie tylko wiele wiedzieć i umieć.”

„Zapnij guzik, dlaczego masz buty zabłocone, czy odrobiłeś lekcje, obetnij paznokcie – tak mówią dorośli. I to nas uczy po trochu unikać ich, kryć się – nawet jeśli nic złego nie zrobiliśmy. A kiedy przypadkiem spojrzą, czekamy zaraz na jakąś uwagę.”

 „Dorosłemu nikt nie powie: wynoś się!, a dziecku często się tak mówi.”

„Zawsze, gdy dorosły krząta się, to dziecko plącze się.
Dorosły żartuje, a dziecko błaznuje.
Dorosły płacze, a dziecko maże się i beczy.
Dorosły jest ruchliwy, dziecko – wiercipięta.
Dorosły jest smutny, a dziecko skrzywione.
Dorosły jest roztargniony, a dziecko jest ofiarą.
Dorosły zamyślił się, a dziecko zagapiło się.
Dorosły robi coś powoli, a dziecko guzdrze się.
Niby żartobliwy język, a przecież niedelikatny. Pędrak, brzdąc, malec, smarkacz – nawet, kiedy dorośli nie gniewają się, kiedy chcą być dobrzy. Trudno, przyzwyczailiśmy się, ale czasem jest przykro i gniewa takie lekceważenie.”

„Jestem bezwzględnym, nieubłaganym przeciwnikiem kary cielesnej. Baty, dla dorosłych nawet, będą tylko narkotykiem, nigdy – środkiem wychowawczym. Kto uderza dziecko, jest jego oprawcą.”
 
O historii

„Kto ucieka od historii, tego historia dogoni.”
 
O istocie człowieczeństwa

„Być człowiekiem znaczy posiadać kryształową moralność, nieograniczoną tolerancyjność, do pasji posuniętą pracowitość, dążyć do ciągłego uzupełniania swego wykształcenia, pomagać innym.”

„Nikomu nie życzę źle. Nie umiem. Nie wiem jak to się robi.”

„Jeśli chcesz zmieniać świat, zacznij od siebie.”

„Człowiek lubi wysiłek. Lubi, żeby mu się udało, chce wiedzieć, czy potrafi, co może; mimo trudności chce skończyć i zwyciężyć, przekonać siebie i innych, że jest silny i zręczny.”

„Każdy może poprawić się, jeśli chce i stara się, żeby się poprawić.”

„Człowiek nie tylko pamięta, ale zapomina, nie tylko myli się, ale poprawia swoje błędy, nie tylko gubi, ale i znajduje. Można się nauczyć pamiętać to, co dobre i pożyteczne.”

„Jeśli ktoś zrobił coś złego, najlepiej mu przebaczyć.
Jeśli ktoś zrobił coś złego, bo nie wiedział, to już teraz wie.
Jeśli ktoś zrobił coś złego nieumyślnie, będzie w przyszłości ostrożniejszy.
Jeśli ktoś zrobił coś złego, bo trudno mu się odzwyczaić, będzie się starał.
Jeśli ktoś zrobił coś złego, bo go namówili, już się nie będzie słuchał.”
„Można żądać dobroci, ale nie takiej, która jest poświęceniem.”

 „W zmęczeniu hartuję się i dojrzewam.”

„Ile klejnotów traci człowiek, że nie ma już cierpliwości rozmawiać z ludźmi bezinteresownie, tylko tak, żeby ich poznać”.

„Wesz nie człowiek, wszystkiej krwi nie wypije.”
 
O książce

„Ilekroć, odłożywszy książkę, snuć zaczniesz nić własnych myśli, tylekroć książka cel zamierzony osiąga.”

„Świat znikł mi sprzed oczu, tylko książka została.”
 
O młodych

„Młodzi mają różne własne sprawy, własne zmartwienia, własne sny i uśmiechy, własne młode poglądy i młodą poezję. Często ukrywają to przed dorosłymi, bo się wstydzą, bo nie ufają, bo boją się, żeby się z nich nie śmieli.”
 
O mowie

 „Bo błąd w mowie to jak tłusta plama na fotografii matki, którą kochasz.”
 
O pasji

„Nie wolno zostawiać świata takim, jakim jest.”

„Nie takie ważne, żeby człowiek dużo wiedział, ale żeby dobrze wiedział, nie żeby umiał na pamięć, a żeby rozumiał, nie żeby go wszystko troszkę obchodziło, a żeby go coś naprawdę zajmowało.”
 
O świecie

„Nie wolno zostawiać świata takim, jakim jest.”

„Jeśli chcesz zmieniać świat, zacznij od siebie.”
 
O wychowawcy i o wychowywaniu

„Szukaj własnej drogi. Poznaj siebie, zanim zechcesz dzieci poznać. Zdaj sobie sprawę z tego, do czego sam jesteś zdolny, zanim dzieciom zaczniesz wykreślać zakres ich praw i obowiązków. Ze wszystkich sam jesteś dzieckiem, które musisz poznać, wychować i wykształcić przede wszystkim.”

„Dobry wychowawca, który nie wtłacza a wyzwala, nie ciągnie a wznosi, nie ugniata a kształtuje, nie dyktuje a uczy, nie żąda a zapytuje – przeżyje wraz z dziećmi wiele natchnionych chwil.”

„Jestem nie po to, aby mnie kochali i podziwiali, ale po to, abym ja działał i kochał. Nie obowiązkiem otoczenia pomagać mnie, ale ja mam obowiązek troszczenia się o świat, o człowieka.”

„Jeśli chcesz być dozorcą, możesz nie robić nic. Wychowawca, który nie chce mieć przykrych niespodzianek, nie chce ponosić odpowiedzialności za to, co się stać może – jest tyranem dzieci.”

„Wychowywać to znaczy: nie deptać, nie poniewierać, nie gasić (…), dziecko ma prawo, by było tym, czym jest.”

„Nie zmuszajmy dziecka do aktywności, lecz wyzwalajmy aktywność. Nie każmy myśleć, lecz twórzmy warunki do myślenia. Nie żądajmy, lecz przekonujmy. Pozwólmy dziecku pytać i powoli rozwijać jego umysł tak, by samo wiedzieć chciało.”
 
O życiu

„Zawarłem z życiem umowę: nie będziemy sobie przeszkadzać wzajemnie.”

„Szacunku dla bieżącej godziny, dla dnia dzisiejszego. Jak będzie umiało jutro, gdy nie dajemyżyć dziś świadomym, odpowiedzialnym życiem? Nie deptać, nie poniewierać, nie oddawać w niewolę jutra, nie gasić, nie śpieszyć, nie pędzić.”

„Kto ma silną wolę i silną chęć służby ludziom, temu życie pięknym będzie snem, choćby droga do celu była poplątana, a myśli niespokojne”.

„Życie moje było trudne, ale ciekawe. O takie właśnie prosiłem Boga.”

„Baczność: życie współczesne kształtuje silny brutal, homo rapex!”
 
 
„Żegnamy tych wszystkich, którzy już odeszli
lub niedługo odejdą, aby nie powrócić.
Żegnamy ich przed długą i daleką podróżą.
A imię tej Podróży – Życie.
Wiele razy myśleliśmy nad tym, jak żegnać, jakich rad udzielać.
Niestety, słowa biedne są i słabe.
Nic wam nie dajemy.
Nie dajemy Boga, bo Go sami odszukać musicie
we własnej duszy, w samotnym wysiłku.
Nie dajemy Ojczyzny, bo ją odnaleźć musicie własną pracą serca i myśli.
Nie dajemy miłości człowieka, bo nie ma miłości bez przebaczenia,
a przebaczać – to mozół, to trud, który każdy sam musi podjąć.
Dajemy wam jedno:
tęsknotę za lepszym życiem, którego nie ma, ale kiedyś będzie,
za życiem Prawdy i Sprawiedliwości.
Może ta tęsknota doprowadzi was do Boga, Ojczyzny i Miłości.
Żegnajcie, nie zapominajcie.”
 
(Słowa pożegnania wygłoszone przez Janusza Korczaka do wychowanków opuszczających Dom Sierot w 1919 roku.)